ခရစ်တိုငွေကြေး၏ကံကြမ္မာ

ဆောင်းတွင်းဝင်ကာစတစ်ရက်မှာ ကျွန်တော်ခြံထဲမှာနေပူစာလှုံပြီး Cryptocurrencies အကြောင်းဆောင်းပါး(၃)စောင်ကိုဖတ်ရင်းအတွေးနယ်ချဲ့မိပါတယ်။

မီတာခတက်မှာစိုးလို့ဇနီးသည်ကလည်းနေခင်းကြောင်တောင်မီးထွန်းပြီး စာဖတ်တာ မကြိုက်ချင်၊ ကိုယ်ကလည်း ဒီဆောင်းပါးသုံးစောင်ကိုဖတ်ရင်း နားမလည်တာရော၊ မျက်လုံး မကောင်းတာရော၊ မီးမလင်းတာရောနဲ့ ရှေ့ကိုသိပ်မရောက်ချင်ဘူး။ ဆောင်းပါးတွေ ကလည်းရှည်ပါ့။ ဘာတဲ့ “တိုးတက်လာတဲ့ခေတ်စနစ်ကြားမှာ သတိပြုရမယ့် ဒီဂျစ်တယ် ငွေကြေးတဲ့၊ နောက်တစ်စောင်က ခရစ်တိုငွေကြေးဘာလဲဘယ်လဲ”တဲ့၊ အခုနောက်ဆုံး ပြန်ဖတ် နေတာက“ခရစ်တိုအဖွဲ့၏ဒိုင်ယာရီ(သို့)Cryptocurrenciesနှစ်စဉ်မှတ်တမ်း”တဲ့။

ဒီဆောင်းပါးတွေဖတ်ရင်းနဲ့အတွေးနယ်ချဲ့မိပါရဲ့။ လူတွေက Bitcoin,Dascoin, Scion ဆိုပြီးဝယ်စုနေကြတာ။ မြတ်ချင်တာတစ်ခုပဲရှိတယ်၊ထဲထဲဝင်ဝင်ဘာမှမသိကြဘူး။

ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ကမ္ဘာကြီးဟာရွာကြီးတစ်ရွာလိုဖြစ်နေပြီဆိုတာရယ်၊ တိုးတက် လာတဲ့ နည်းပညာတွေရယ်ကြောင့် ကမ္ဘာနဲ့အဝှမ်းသတင်းတွေကို ချက်ချင်းသိနိုင်တဲ့ခေတ် ရောက်နေပြီ။ လူတိုင်းခေတ်နဲ့အညီ အမှီလိုက်နိုင်ဖို့ လိုသလိုနောက်ကျကျန် နေတာမျိုးလည်း မဖြစ်သင့်သေးဘူးပေါ့လေ။ ဒါကြောင့်ကျွန်တော်လည်းဟိုတစ်စဒီတစ်စနဲ့လိုက်ရှာ ဖတ်ကြည့် မိတယ်။

ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲနှင့်ငွေကြေးစျေးကွက်ဖတ်စာ

ယခုလတ်တလောအခြေအနေအရကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံဖြစ်တဲ့ အမေရိကန်နိုင်ငံနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံတို့ ကြားကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲကြောင့် အမေရိကန်နိုင်ငံက ဒေါ်လာဈေးကွက် ခိုင်မြဲလာဖို့ အခြေအနေနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံကလည်း ဒေါ်လာအပေါ်မှီခိုတာလျော့ချပြီး ယွမ်ငွေ ဈေးကွက်ခိုင်မာလာစေဖို့ရည်ရွယ်လုပ်ဆောင်နေတာမြင်တွေ့နေရပါတယ်။ တရုတ်ယွမ်ငွေ ဟာယခင်က နိုင်ငံတကာငွေကြေးဈေးကွက်အတွင်း နံပါတ်(၄)နေရာရှိခဲ့ရာကနေ  ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လကစလို့ နံပါတ်(၆)နေရာကိုကျဆင်းသွားခဲ့ပြီးရူပီးငွေနဲ့ ယွမ်ငွေတို့ဟာ တန်ဖိုးအကျဆုံးအာရှငွေကြေးများအဖြစ်ရောက်ရှိခဲ့ပါတယ်။

အဲဒီလိုအင်အားကြီးနိုင်ငံကြီးတွေရဲ့ ငွေကြေးဈေးကွက်နေရာ လုလုပ်ဆောင်နေချိန်မှာ Cryptocurrencyလို့ခေါ်တဲ့ငွေကြေးစနစ်တစ်ခု ပေါ်ပေါက်နေရာဝင်ယူ လွှမ်းမိုးလာတာကို စောင့်ကြည့်ဖို့တော့လိုအပ်လာပါတယ်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ် နှစ်လယ်ပိုင်းမှာ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အများဆုံး သိရှိသုံးစွဲနေကြတဲ့Facebook ကနေ Libra အမည်နဲ့ ခရစ်တိုငွေကြေး တစ်မျိုး ကို ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ နှစ်ဆန်းပိုင်းမှာ စတင်အသုံးပြုနိုင်တော့မယ်လို့ သတင်းများ ထွက်ပေါ် လာပြီးနောက်ပိုင်းနိုင်ငံတကာမှာရှိတဲ့စီးပွားရေးလုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်သူတွေက စိတ်ဝင်စားမှု ရှိလာ ခဲ့ပါတယ်။ အဓိက စိတ်ဝင်စားတဲ့အကြောင်းရင်းကတော့ ခရစ်တိုငွေကြေးကို သုံးစွဲရာ တွင် လွတ်လပ်စွာရွေ့ပြောင်းနိုင်ခြင်း၊ ပြောင်းလဲလုပ်ဆောင်နိုင်ခြင်း၊ ဗဟိုထိန်းချုပ်မှုမရှိခြင်း အစရှိတဲ့ လွတ်လပ်မှုဘောင်အကွပ်မဲ့မှုအပေါ် ကြိုက်နှစ်သက်လာခြင်းက အဓိကသဘောတရား ပဲ ဖြစ်ပါတယ်လို့ ငွေကြေးသမိုင်းဆိုင်ရာဖတ်စာစာအုပ်ပေါ်ထွက်လာခဲ့ပါတယ်။

ပြူတစ်ပြူတစ်ဖြစ်လာတဲ့Facebook၏ Libra ခရစ်တိုငွေကြေး

ထူးခြားမှုတစ်ခုကFacebook တည်ထောင်တဲ့ မာခ်ဇူကာဘတ်အနေနဲ့ ခရစ်တို ငွေကြေးနဲ့ ပတ်သက်လို့လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်အနည်းငယ်က Libraအမည်နဲ့လုံခြုံမှု၊ တည်ငြိမ်မှုနဲ့ ညီညွတ်တဲ့ စည်းကမ်းချက်တွေပါဝင်တဲ့ ခရစ်တိုငွေကြေးတစ်မျိုးကို စိတ်ကူးရခဲ့တာပါပဲ။ ထပ်မံစိတ်ဝင်စားမှု တစ်ခုကတော့ အဲဒီခရစ်တိုငွေကြေးကို၎င်းနဲ့ စီးပွားရေး လုပ်ဖေါ်ကိုင်ဖက်တွေ ဖြစ်တဲ့ Master  ၊ Visa  ၊ Uber အစရှိတဲ့ကမ္ဘာ့ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းကြီး (၂၈)ခုက ပူးပေါင်း ပါဝင်မှာဖြစ်ပြီး၂၀၂၀ပြည့်နှစ်၊ ပထမ(၆)လတာကာလအတွင်းစတင်ထုတ်ဝေသွားမယ်လို့ ထုတ်ဖော်ကြေညာခဲ့ပါတယ်။ Libra ခရစ်တိုငွေကြေးကိုလူသိများတဲ့Bitcoin နဲ့ချိတ်ဆက် မှာ မဟုတ်ဘူးလို့လည်း ထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့တာကြောင့် ပိုလို့တောင် စိတ်ဝင်စားဖို့ လည်းကောင်းနေပြီ။

စျေးကွက်ကို ဘယ်လိုနေရာယူ လုပ်ဆောင်မယ်ဆိုတာ စောင့်ကြည့်သွားရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အမေရိကန်-တရုတ်ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲကလည်း ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးကို ပြောင်းလဲ စေနိုင်တဲ့အတွက်ကြောင့် နိုင်ငံအသီးသီးကနားစွင့်နေသလို အမေရိကန်ဒေါ်လာငွေကြေး စျေးကွက်အပေါ်မှာလည်းသက်ရောက်မှုများစွာရှိလာနိုင်တယ်လို့သုံးသပ်နေကြပါတယ်။ ဆန့်ကျင်ဖက်နိုင်ငံအချို့ကလည်းအမေရိကန်ဒေါ်လာတစ်ခုတည်းအပေါ်အလွန်အမင်း မှီခိုအားကိုးနေရမှုကိုလျော့ချလိုတဲ့သဘောနဲ့ ခရစ်တိုငွေကြေးတွေအပေါ် စိတ်ဝင်စားမှု ရေချိန်မြင့်လာပေမဲ့အမေရိကန်အပါအဝင် အနောက်နိုင်ငံအချို့ကလည်း ကန့်ကွက် နေကြတော့ ခရစ်တိုနဲ့ပတ်သက်ပြီး လွန်ဆွဲပွဲကြည့်နေရသလိုဖြစ်နေပါတယ်။

ငွေကြေးဆိုင်ရာနည်းပညာများဆင့်ကဲပြောင်းလဲလာမှု

Financial Technology ငွေကြေးဆိုင်ရာနည်းပညာတွေခေတ်နဲ့ အညီ တိုးတက် ပြောင်းလဲလာနေတဲ့အတွက်ကြောင့် ကိုင်တွယ်လို့မရတဲ့ငွေကြေးစနစ် (Digital Money) တစ်မျိုးပေါ်ထွက်လာတာဖြစ်ပါတယ်။ Cryptocurrency(ခေါ်)Digital Currency များဟာ သုံးစွဲသူတစ်ဦးနဲ့တစ်ဦးလက်ခံကြတဲ့သမားရိုးကျရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုမဟုတ်တဲ့ Digital Money (ခေါ်) Coin စနစ်ဟာလည်း ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပါတယ်။ Financial သမိုင်းကြောင်းနဲ့ ပတ်သက်လို့ နိုင်ငံတကာမှာငွေကြေးနည်းပညာများ အရှိန်အဟုန်နဲ့ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာတဲ့ ၁၉၅၀ပြည့်လွန်နှစ်တွေမှာ ငွေကြေးသယ်ဆောင်ရတဲ့ ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးကိုလျှော့ချဖို့ ခရက်ဒစ်ကတ်တွေပေါ်ပေါက်တီထွင်အသုံးပြုလာခဲ့ပါတယ်။

၁၉၆၀ ပြည့်လွန်နှစ်များမှာ ခရက်ဒစ်ကတ်ကိစ္စများလုပ်ပေးရတဲ့ ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ နေရာမှာအစားထိုးဖို့အတွက်ATMစက်တွေသုံးစွဲလာခဲ့တယ်။ ၁၉၇၀ ပြည့်လွန်နှစ်များမှာ အီလက်ထရွန် နစ်စတော့များစတင်ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး ၁၉၈၀ ပြည့်လွန်နှစ်တွေမှာတော့ ပိုမို တိကျမြန်ဆန်မှုရှိတဲ့အချက်အလက်၊မှတ်တမ်းတွေသိမ်းဆည်းထားနိုင်တဲ့စနစ်များပေါ်ပေါက်လာခဲ့တယ်။ ၁၉၉၀ ပြည့်လွန်အရောက်မှာအင်တာနက်နဲ့ အီး-ကောမားစ် စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေ ထွန်းကားလာပြီး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေကို လက်လီရောင်းချနိုင်တဲ့ အွန်လိုင်း စတော့ဝက်ဘ်ဆိုက်များဆင့်ကဲဆင့်ကဲပေါ်ပေါက်လာတယ်လို့မှတ်သားမိပါတယ်။

• 

Cryptocurrency၏သမိုင်းကြောင်း

ဒီဂျစ်တယ်ငွေကြေးဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ သမိုင်းကြောင်းကို လေ့လာကြည့်မယ် ဆိုရင် Cryptocurrency အနေနဲ့Bitcoinကိုစံထားရမှာဖြစ်ပါတယ်။ Bitcoin အစပေါ်ပေါက်လာပုံ ကလည်း၂၀၀၈ခုနှစ်အတွင်းက ဂျပန်အမည် “ဆာတိုရှီနာကာမိုတို”အဖွဲ့က အဆင့်မြင့် ကွန်ပျူတာတွေနဲ့ Network ကွန်ရက်တစ်ခုကိုBlockchain System နည်းပညာအခြေခံပြီး Digital Currency လုပ်ဆောင်မှုပုံစံသစ်White Paper စာတမ်းတစ်စောင်ကိုကမ္ဘာကို ချပြခဲ့ပါတယ်။ အဲ့ဒီ DigitalCurrency စာတမ်းရေးသား၊ နည်းပညာတီထွင်သူကို “ဆာတိုရှီနာကာမိုတို”လို့ခေါ်ဝေါ်နေကြပေမဲ့ ဘယ်သူဘယ်ဝါသူဖြစ်တယ်လို့ တိတိပပ မသိရှိကြပါဘူး။ အဲ့ဒီအဖွဲ့ကBitcoinအမည်နဲ့ Digital Currency တစ်မျိုးကို ၂၀၀၉ခုနှစ်မှာစတင်တီထွင်ခဲ့ပြီး၂၀၁၀ပြည်နှစ်မှစလို့ စျေးကွက်ဝင် Cryptocurrency တစ်ခု အဖြစ် ပေါ်ထွက်လာတာ အခုထိတိုင်ပါပဲ။ ယနေ့ကမ္ဘာပေါ်မှာ စျေးကွက် Cryptocurrency အမျိုးပေါင်း(၁၅၀၀)ကျော်လည်ပတ်နေတယ်လို့သိရှိရပါတယ်။

Cryptocurrencyများအပေါ်သိပ္ပံပညာရှင်သုတေသီများ၏သုံးသပ်ချက်

Cryptocurrencyတွေထုတ်လုပ်အသုံးပြုလို့တစ်နှစ်ကိုကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်တန်ချိန်ပေါင်း(၂၂)မက်ဂါတန်ခန့်ထုတ်လွှတ်ပေးနေတဲ့အဲဒီပမာဏဟာ LasVegas နဲ့ Hamburg တို့လိုမြို့ကြီးတွေမှာထုတ်လွှတ်ပေးနေတဲ့ပမာဏနဲ့ တူညီနေတယ်လို့Technical University of Munich(TUM)မှသုတေသီများကဆိုကြပါတယ်။ Bitcoin လို Cryptocurrency တွေဟာ တကယ်မရှိတဲ့ virtual currency ဖြစ်ပေမဲ့လည်း သူတို့ အသုံးပြုနေတဲ့ စွမ်းအင် အရင်းအမြစ်တွေကတော့ တကယ့်လက်တွေ့အရာတွေကိုအခြေခံထားခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ Bitcoin mining တူးဖော်ခြင်းလို့ တင်စားခေါ်ထားတဲ့ တွက်ချက်လုပ်ဆောင်မှုတွေဟာ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်အနည်းငယ်မှာပဲတစ်ဖြည်းဖြည်းတွင်ကျယ်လာပြီး၂၀၁၇ခုနှစ်ထက်၂၀၁၈ခုနှစ်က(၄)ဆခန့် ပိုမိုများပြားလာတယ်လို့သိရတယ်။ ပညာရှင်တွေရဲ့လေ့လာမှုတွေအရBitcoin mining လုပ်ငန်းဟာ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ဓာတ် အများအပြားထုတ်လုပ်နေတယ်လို့ သိရပါတယ်။

Cryptocurrency ၏ရိုက်ခတ်မှုမှတ်တမ်းများ

–        ၂၀၁၈ခုနှစ်နှစ်ကုန်ပိုင်းမှာ  IMFအဖွဲ့က Digitalငွေကြေးထုတ်လုပ်မှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ လေ့လာစမ်းစစ်မှုတွေပြုလုပ်သင့်တယ်လို့ကမ္ဘာ့ဗဟိုဘဏ်တွေကိုတိုက်တွန်းပြောကြားခဲ့ခြင်း၊

–        ၂၅-၁-၂၀၁၉ရက်မှာဂျပန်နိုင်ငံရှိမိုင်နိချိသတင်းစာထုတ်ဝေရေးလုပ်ငန်းနဲ့ ဆေးဝါး ထုတ်လုပ်ရေးလုပ်ငန်း(၇)ခုတို့ထံသို့ ဆိုင်ယာနိုက်ဟုယူဆရတဲ့အဆိပ်တွေ လိမ်းကြံ ထားတဲ့ခြိမ်းခြောက်စာတစ်စောင်ကိုအုံရှင်ရီကျို ဦးဆောင်တဲ့ဘာသာရေးအစွန်း ရောက်အဖွဲ့က အမည်အမျိုးမျိုးနဲ့ ပေးပို့ခဲ့ပြီး အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၃၁၃၀၀)တန်ဖိုးရှိ Bitcoinယူနစ်တွေကိုပေးရန်ခြိမ်းခြောက်စာများပေးပို့ခဲ့ခြင်း၊

–        ၂၀၁၉နှစ်စပိုင်းကကမ္ဘာ့ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေဟာအမေရိကန်-တရုတ် ကုန်သွယ်ရေး ဂယက်ကြောင့် စတော့ရှယ်ယာဈေးကွက်နဲ့ငွေကြေးဈေးကွက်တွေမှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ သူတွေက Bitcoin ကိုပြောင်းလဲရင်းနှီးမြှုပ်နှံလာကြတဲ့အတွက် Bitcoin တစ်ယူနစ် ကို အမေရိကန်ဒေါ်လာ(၈၀၀၀)ကျော်သို့ရောက်ရှိလာခဲ့ခြင်း၊

–        အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ“၂၀၁၉ခုနှစ်၊ဒီဂျစ်တယ်ငွေကြေးများတားမြစ်ခြင်းနဲ့ လုပ်ထုံးလုပ်နည်း များဆိုင်ရာဥပဒေ” ဥပဒေမူကြမ်းမှာ ဒီဂျစ်တယ်ငွေကြေးနဲ့ ပတ်သက်ဆက်နွယ်တဲ့ ပြစ်မှုတစ်ခုခုကိုကျူးလွန်ပါကထောင်ဒဏ်(၁၀)နှစ်အထိကျခံရမည်ဖြစ်သည်ဟုပါရှိခြင်း၊

–        ၂၀၁၉ခုနှစ်၊နှစ်လယ်ပိုင်းကFacebook မှ Libra ဒီဂျစ်တယ်ငွေကြေး အစီအစဉ် ကြေညာချက်ထွက်ပေါ်လာပြီးနောက်ပိုင်းကမ္ဘာ့တစ်ဝှမ်းငွေကြေးဆိုင်ရာအရေးယူ ဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့(FATF)နဲ့ ကမ္ဘာ့ဘဏ်တွေကကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိဒီဂျစ်တယ်ငွေကြေး Exchangeတွေကိုသက်ဆိုင်ရာအစိုးရကစောင့်ကြည့်စစ်ဆေးကြပ်မတ်ဖို့နဲ့ Libra ငွေကြေးအပေါ်စက်မှုထိပ်သီး(၇)နိုင်ငံမှသုံးသပ် လေ့လာမှုများပြုလုပ်ဖို့စီစဉ်နေခြင်း၊

–        တရုတ်ဗဟိုဘဏ်ရဲ့ လေ့လာမှုအရ Libra ငွေကြေးကိုဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံက အသုံးပြု ပါကအဆိုပါနိုင်ငံရဲ့ ငွေကြေးတွေအလိုအလျှောက် ပျောက်ကွယ်သွားနိုင်ပြီး ငွေကြေး ခဝါချမှုတွေ၊ အကြမ်းဖက်မှုတွေကို  ငွေကြေးထောက်ပံ့မှုနဲ့ ဆက်နွှယ်လာနိုင်တဲ့ အတွက် အသုံးပြုသူတွေရဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ဆိုင်ရာအချက်အလက်တွေ (KYC)ကိုသိရှိ မှတ်တမ်းတင် ထားဖို့ လိုအပ်ခြင်း၊

–        ၁၁-၇-၂၀၁၉ရက်မှာအမေရိကန်သမ္မတဒေါ်နယ်ထရမ့်ရဲ့  Twitter စာမျက်နှာမှ တစ်ဆင့် Facebookအနေနဲ့  Libra ငွေကြေးထုတ်ဝေလိုပါက ဘဏ်လုပ်ငန်း စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများလုပ်ဆောင်ဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ခြင်း၊

–        အမေရိကန်ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်က ဒီဂျစ်တယ် ငွေကြေးများထုတ်ဝေခြင်း တို့ကို ဆောင်ရွက်နေသည့် နည်းပညာဆိုင်ရာကုမ္ပဏီများအားတားမြစ်ပိတ်ပင်မည့်ဥပဒေ တစ်ရပ်ပြဋ္ဌာန်းရန်စီစဉ်နေခြင်း၊

–        ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ဇူလိုင်လလယ်ပိုင်းက ပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ အမေရိကန် အောက်လွှတ်တော်ရဲ့   ကြားနာစစ်ဆေးမှု၌ Facebook မှ တာဝန်ရှိသူကLibraဒီဂျစ်တယ်ငွေကြေးနဲ့ ပတ်သက်လို့  တရားဝင်မှတ်ပုံတင် စာရင်းသွင်းရန်နေရာ အဖြစ် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုအစား ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံကိုရွေးချယ်ထားခြင်းမှာ စည်းမျဉ်း စည်းကမ်း များ၊ ကြီးကြပ်မှုများကို တိမ်းရှောင်ရန်မဟုတ်ဘဲ နိုင်ငံတကာပြဌာန်းချက်များနဲ့ အညီလုပ်ဆောင်နေခြင်းသာဖြစ်တယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ခြင်း၊

–        ၂၄-၇-၂၀၁၉ရက်တွင်နိုင်ငံတကာအစိုးရများရဲ့ကန့်ကွက်မှုများရှိနေသော်လည်း Libra ငွေကြေးကိုထုတ်ဝေသွားမယ်လို့ Facebook တည်ထောင်သူ မာ့ခ်ဇူကာဘတ်မှ အတည်ပြုပြောကြားခဲ့ပြီးဆွစ်ဇာလန်ငွေကြေးဈေးကွက်ကြီးကြပ်ရေးအာဏာပိုင်အဖွဲ့ (FINMA)မှLibraငွေကြေးအပေါ် စောင့်ကြည့်ထိန်းချုပ်မှုများပြုလုပ်သွားရန်စီစဉ် နေခြင်း၊

–        ၂၀၁၉ခုနှစ်၊ဩဂုတ်လအတွင်းက တရုတ်ဗဟိုဘဏ်ရဲ့ ငွေကြေးဈေးကွက် သုတေသီ များမှကိုယ်ပိုင်ဒီဂျစ်တယ်ငွေကြေးထုတ်ဝေမည့်ကိစ္စအား(၅)နှစ်ခန့်အချိန်ယူလေ့လာ ပြင်ဆင်လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး ယွမ်ငွေနည်းတူအသုံးပြုနိုင်တဲ့ တရုတ်နိုင်ငံသုံးငွေကြေး တစ်ခုအဖြစ်ပါသတ်မှတ်သုံးစွဲသွားရန်စီစဉ်ထားခြင်း၊

–        ၂၀၁၉ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလအတွင်းက ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ၊ ငွေရေးကြေးရေးနဲ့ ဘဏ္ဍာရေးအာဏာပိုင်အဖွဲ့(FINMA)ကနိုင်ငံအခြေစိုက်ဖြစ်တဲ့ SEBA Crypto AG နဲ့ Sygnum  AG ဘဏ်လုပ်ငန်းနှစ်ခုကို Bitcoin နဲ့ Ethereumဒီဂျစ်တယ်ငွေကြေး နှစ်မျိုးနဲ့ပတ်သက်၍ ကမ္ဘာပေါ်မှာ Blockchainနည်းပညာကိုအသုံးပြုကာ ဒီဂျစ်တယ် ငွေကြေးများကို ဘဏ်လုပ်ငန်းလုပ်ပိုင်ခွင့်ရရှိခဲ့တဲ့ ပထမဆုံးသော ဘဏ်များ ဖြစ်လာခဲ့ခြင်း၊

–        ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊စက်တင်ဘာလအတွင်းကအမေရိကန်အောက်လွှတ်တော်ရဲ့ ဘဏ္ဍာရေး ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများကော်မတီအဖွဲ့က Libraငွေကြေးနဲ့ ပတ်သက်လို့  ဆွစ်ဇာလန် အာဏာပိုင်တွေနဲ့တွေ့ဆုံပြီး အဓိကထားဆွေးနွေးသွားမှာ ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြား ခဲ့ခြင်း၊

–        Bitcoin ဈေးနှုန်းဟာ ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှာ  အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၀၀၀၀ ခန့်ရှိခဲ့ရာမှ ၂၀၁၈ခုနှစ်အတွင်း အလွန်အမင်းတန်ဖိုးကျဆင်းခဲ့သော်လည်း၂၀၁၉ ခုနှစ်အတွင်းမှာ မူအမေရိကန်-တရုတ် ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲ ပြဿနာနဲ့ Facebook မှ ထုတ်ဝေမယ့် Libraဒီဂျစ်တယ်ငွေကြေးတို့ရဲ့ ဂယက်များကြောင့် အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၉,၀၀၀) ဝန်းကျင်သို့ပြန်လည်ဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိကြောင်း၊ ၂၀၁၉ခုနှစ်အတွင်း ဟက်ကာများ က ခိုးယူခဲ့တဲ့ Bitcoin စုစုပေါင်းတန်ဖိုးပမာဏမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၄.၂) ဘီလီယံခန့်ရှိခဲ့ခြင်း၊

–        ၂၀၁၉ခုနှစ်၊အောက်တိုဘာလအတွင်းက ဥရောပတိုက်မှာ Libra ဒီဂျစ်တယ် ငွေကြေးကို တားမြစ်ပိတ်ပင်ဖို့ အတွက်ပြင်သစ်နိုင်ငံက ဦးဆောင်ပြီး ဂျာမနီ၊ အီတလီ၊စပိန်နဲ့ နယ်သာလန်နိုင်ငံတို့ပါဝင်တဲ့ ဥရောပထိပ်သီး စီးပွားရေးအင်အားကြီး မဟာမိတ်(၅)နိုင်ငံတို့က လှုပ်ရှားမှုများစတင်ပြုလုပ်လျက်ရှိခြင်း၊

–        ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊နိုဝင်ဘာလမှာ (၁၁)နှစ်တာကာလအတွင်းလည်ပတ်သုံးစွဲနေတဲ့ bitcoin ယူနစ်မှာ(၂၀၀,၀၀၀)ခန့်အတွက် အပြန်အလှန်ငွေကြေးလွှဲပြောင်းခ (Transaction Fees)မှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ(၁)ဘီလီယံခန့်ရှိတဲ့အတွက်ကမ္ဘာပေါ်မှာ ငွေကြေး လွှဲပြောင်းမှုအများဆုံးနဲ့ လူသုံးအများဆုံး ဒီဂျစ်တယ်ငွေကြေးတစ်ရပ်အဖြစ် ရပ်တည် လျက်ရှိခြင်း၊

–        ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ(၁၂)ရက်မှာ Libra ဒီဂျစ်တယ်ငွေကြေးနဲ့ Calibra digital wallet တို့မှာ တင်းကျပ်သော ငွေကြေးဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းသတ်မှတ်ချက်များ ကြောင့် Facebook Pay အား အစားထိုးကြိုတင်လုပ်ဆောင်သွားမယ်လို့ Facebook ကုမ္ပဏီမှ ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့ခြင်း၊

–        ၂၀၁၉ခုနှစ်၊နိုဝင်ဘာလမှာ တရုတ်အစိုးရက ထူးချွန်တဲ့ တပ်မတော်သားများအပေါ် ပေးအပ်မဲ့ဆုကြေးကိုတရုတ်နိုင်ငံမှတရားဝင်ထုတ်ဝေမဲ့ ဒီဂျစ်တယ်ငွေကြေးနဲ့ ပေးအပ် သွားမယ်လို့ တရုတ်ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (PLA)ပိုင် သတင်းဌာနက ဖော်ပြခဲ့ပြီး၊ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ကိုယ်ပိုင်ဒီဂျစ်တယ်ငွေကြေးကို ၂၀၂၀ နှစ်ဦး ပိုင်းမှာ စတင် ထုတ်လုပ်သုံးစွဲနိုင်ဖို့ စီစဉ်လျက်ရှိခြင်း၊

–        ၂၀၁၉ခုနှစ်၊အောက်တိုဘာလမှာ ဗင်နီဇွဲလားနိုင်ငံရှိ ပင်စင်စားဝန်ထမ်းများအတွက် ခရစ်စမတ်အပိုဆုကြေးကို ပက်ထရိုဒီဂျစ်တယ်ငွေကြေးနဲ့ အစားထိုးပေးအပ်သွားဖို့ စီစဉ်လျက်ရှိတယ်လို့ ဖော်ပြခဲ့ခြင်း၊(ပက်ထရိုတစ်ယူနစ်မှာ ရေနံစိမ်းတစ်စည် တန်ဘိုး နဲ့ ညီမျှပါတယ်)

–        မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ Cryptocurrencyနဲ့ ပတ်သက်လို့ သက်ဆိုင်ရာတာဝန်ရှိ အဖွဲ့အစည်းများက UNODC Cryptocurrencies and Darknet Investigation Workshop ပြုလုပ်ခဲ့ပြီးCryptocurrency နဲ့ ပါတ်သက်လို့ သိမ်းဆည်းခြင်းနဲ့ အခြားနိုင်ငံများရဲ့ အခြေအနေ၊အိမ်နီးချင်းထိုင်းနိုင်ငံမှာ ဆောင်ရွက်မှုအခြေအနေ တို့ကို ရှင်းလင်းဆွေးနွေးမှုပြုလုပ်ခဲ့ခြင်း၊

အကြံပေးတိုက်တွန်းချက်

ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအများစုမှာဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေအရ Cryptocurrencies နဲ့ပတ်သက်ပြီးလက်ခံခြင်း၊ပြောင်းလဲလိုခြင်း၊ကန့်ကွက်လိုခြင်း၊စောင့်ကြည့်ဝေဖန်နေခြင်း၊အရေးယူနိုင်ရန်ပြင်ဆင်နေခြင်းအစရှိတဲ့ သတင်းတွေကြားသိနေရတဲ့အတွက် အကောင်းဖက်ရော၊ အဆိုးဖက်ပါ ဦးတည်နေတယ်လို့ပြောရင် မမှားနိုင်ပါဘူး၊ ဒါပေမဲ့ Facebook က Libra ကိုမကြာမီထုတ်လုပ်မဲ့သတင်းထွက်ပေါ်ပြီးနောက်ပိုင်းကမ္ဘာ့အင်းအားကြီးနိုင်ငံအချို့ကအဆိုးဘက်ကနေဝေဖန်ပြောဆိုလုပ်ဆောင်လာမှုတွေပြုလုပ်နေကြပါတယ်။

ဒါ့ကြောင့် Bitcoinနဲ့ Libra တို့ရဲ့ အဓိကဆုံမှတ်ကို လေ့လာကြည့်ရင် bitcoin ကို Currency ငွေကြေးတစ်ခုအဖြစ်သတ်မှတ်မထားဘဲ Digital access ကြားခံထုတ်ကုန် တစ်ခုအနေဖြင့်သာသတ်မှတ်ထားခြင်းလို့ယူဆရမှာဖြစ်တယ်။ Facebookရဲ့ Libra ကတော့ ငွေကြေးတစ်ခုလိုလုပ်ဆောင်နေတယ်လို့ အမေရိကန်အစိုးရအနေနဲ့ ရှုမြင်သုံးသပ် လာခဲ့ ပါရင် Cryptocurrenciesရဲ့ ကံကြမ္မာဟာဆိုးရွားလာနိုင်ပါတယ်၊ ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုအနေနဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံမှာလည်း ဒီဂျစ်တယ်ငွေကြေးနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဥပဒေအား ၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ မေလ (၁၃)ရက်မှာ ပြဌာန်းခဲ့ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံငွေချေးသက်သေခံလက်မှတ်များလဲလှယ် ရောင်းဝယ်ရေး ကြီးကြပ်မှုကော်မရှင် (SEC)အား ကြီးကြပ်ခွင့် ပေးအပ်ထားတယ်လို့  ကြားသိရထားတဲ့ အတွက်မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့လည်းဥပဒေထုတ်ပြန်ဖို့အနှေးနဲ့အမြန်ဆောင်ရွက်သင့်ပါတယ်။

အဓိကကျတဲ့ International Digital Money Exchange အခြေခံ အဆောက်အဦတွေဟာ အနာဂတ်ရဲ့ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုတစ်ခုလို့ ပြောဆိုကြပေမဲ့ ပြည်တွင်းမှာရှိတဲ့ အခြေချ စီးပွားရေးလုပ်ငန်း တစ်ခုမဟုတ်ဘဲခြေခြေမြစ်မြစ်မသိရတဲ့ပြည်ပရှိ ငွေကြေးဆိုင်ရာ လုပ်ငန်း တစ်ခုဟာလေထဲမှာတိုက်ဆောက်နေရသလိုပါပဲ။

စုကြေးကြောင့်ဆုံးရှုံးနစ်နာမှုတွေတရားတဘောင်ရောက်နေကြတာနေ့စဉ်နဲ့အမျှကြားသိနေရပါတယ်။ ဒါကငွေသားထည့်ငွေသားယူပြီး စုမဲလုပ်ကြတာဖြစ်လို့ မြင်သာထင်သာ ရှိတယ် လို့ဆိုရမှာပါ။  Cryptocurrencies ကို ရင်းနှီးလုပ်ကိုင်လိုတဲ့ သူတွေအနေနဲ့ ဗဟုသုတကလဲသိပ်မရှိ၊ ဥပဒေကလည်းအကာအကွယ်မဲ့နေရင်ဆုံးရှုံးနစ်နာမှုတွေပိုများမှာပါ။ ဒါကြောင့် Cryptocurrencies နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ နည်းပညာပိုင်းကိုလည်း လေ့လာကြပါ၊ ဥပဒေပေါ်ထွက်လာဖို့လည်းဆုတောင်းကြပါလို့အကြံပေးရင်း …………

(၂၆-၁-၂၀၂၀ မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာပါ သန်းတိုးနိုင်၏Cryptocurrency ၏ကံကြမ္မာ  ဆောင်းပါးကောင်းနုတ်ချက်)